âIk ben vroeg volwassen gewordenâ

Posted on September 13, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Dit ben ik Iedereen heeft verschillende identiteiten. Hoe worden we wie we zijn? Deze week Robin van Andel (24), consultant in een Oegandees vluchtelingenkamp.

13 september 2023 om 10:06

Leestijd 3 minuten

‘In 2011 ben ik met mijn ouders op vakantie geweest naar Oeganda. Mijn zusje was tien, ik net twaalf. Het was onze eerste verre reis, eerder gingen we altijd naar Frankrijk. We reisden rond met een gids en overnachtten veel bij mensen thuis. We verbleven in dorpen waar alle vrouwen samen kookten en alle kinderen samen rond renden. Mijn zusje en ik gingen een keer met de kinderen mee water halen, dat was een heel eind lopen. Het was zo anders dan ik me had voorgesteld. Ik heb toen besloten dat ik geen verwachtingen meer wilde hebben, ervaringen gewoon wilde aangaan. We hebben daarna nog andere grote reizen gemaakt, maar ooit wilde ik terug naar Oeganda.

„Vorig jaar heb ik voor mijn master African Studies onderzoek gedaan naar beleid tegen kinderhandel in de Oegandese hoofdstad Kampala. Er zijn daar heel veel kinderen die bedelen. Het is strafbaar ze eten of geld te geven – vanuit het idee dat het dan niet lucratief meer is om kinderen naar te stad te sturen. Maar er zijn ook kinderen die zelf besluiten naar de stad te gaan. En ik heb moeders gesproken die zeiden: het leven voor mijn kind is hier slecht, maar waar wij vandaan komen is het nog veel slechter.

„Wat ik zag raakte me. Maar ik weet dat ik niet de wereld kan redden. Ik heb niet oneindig veel middelen en weet ook niet altijd hoe ik kan helpen. Ik denk dat het al belangrijk is om er te zijn, naar mensen te luisteren.

„Sinds begin dit jaar werk ik als consultant in vluchtelingenkampen in Oeganda. Ik werk voor een Belgische organisatie met een Oost-Afrikaanse tak, die bijvoorbeeld wil bevorderen dat jongeren in de kampen sociale ondernemingen beginnen. Om dat te bereiken gaan ze niet zelf naar de kampen, maar huren organisaties in die geleid worden door vluchtelingen. Met het idee: zij kunnen dat veel beter. Ze merkten wel dat er een brug miste tussen de twee werelden. Ik kijk waar die organisaties tegenaan lopen.

„Sinds juni woon ik in Kampala, in een kleine studio boven het restaurant van een vriend. Daarvóór woonde ik een paar maanden in het vluchtelingenkamp Nakivale, om zo veel als mogelijk het dagelijks leven mee te maken. Nakivale is het oudste vluchtelingenkamp van Oeganda, sommige mensen wonen er al vijftien jaar. Het is een soort stad. De wijk waar ik woonde wordt ‘nieuw Congo’ genoemd. Als ik Ethiopisch wilde eten kon dat ook, in een andere buurt.

„Van collega’s kreeg ik vaak te horen dat ik de eerste niet-vluchteling was die in het kamp bleef, niet ’s avonds naar huis ging. Iedere avond gingen mijn collega’s en ik samen poolen. Daarbij ontmoette ik weer allerlei andere mensen, voerde soms diepe gesprekken. Ik spreek Swahili, dat helpt ook om een vertrouwensband te krijgen. Ik heb dat tijdens mijn studie geleerd.

„Mijn collega’s waren blij dat ik hun realiteit kon zien. Ze vertelden dat de opdrachtgever het raar vond dat zij niet naar hun werk kwamen als het regende. Ik zag: bij regen waren er modderstromen die huizen wegspoelden. Dan gá je ook niet naar je werk. Eén teamlid maakte nooit rapportages, wat de opdrachtgever frustreerde. Het bleek dat hij zich schaamde omdat hij niet kon typen. Dat heb ik hem geleerd. Toen was het opgelost.

‘Al kennen mijn vrienden mij heel goed, ze kennen niet het leven dat ik daar leid’

„Als ik in Nederland ben, vind ik het moeilijk de verbinding te leggen met mijn leven in Oeganda. In Nederland léés je over vluchtelingenkampen. Al kennen mijn vrienden mij heel goed, ze kennen niet het leven dat ik daar leid. Ik moest leren om daarover in detail te vertellen, dat maakt het minder abstract. In mijn guesthouse in Nakivale was niet altijd water en elektriciteit, maar ik had wel internet. Douchen deed ik met een emmer, met water uit de put. Ik had een klamboe, daar was ik heel blij mee. Iedere ochtend, middag en avond at ik bonen en rijst.

„Op zich ben ik het gewend in een andere realiteit te leven dan mensen om mij heen. Tussen mijn 11de en mijn 22ste had ik namelijk terugkerende tumoren op mijn eierstokken. Ze zaten tussen goed- en kwaadaardig in, ik heb nooit kanker gehad. Eng was het wel, zeker toen de artsen nog niet goed wisten wat er aan de hand was. In de klas snapten ze er in het begin niets van. Als iemand niet op school is, denk je als kind: die is iets leuks aan het doen. Het gaf mij het gevoel dat ik me aanstelde. Ik heb geleerd dat ik het moest uitleggen: ‘Ik ben niet op school en dit is er aan de hand.’

„Mijn vader reed me altijd naar het ziekenhuis. Op een gegeven moment werd het traditie om daarna naar de McDonald’s te gaan – als een reminder dat het leven ook leuk was. Dat was ook zo: ik ging naar hockeytraining, ik speelde gitaar, deed van alles met mijn zus. Maar ik had ook vaak het idee dat anderen leefden en ik niet. Vriendinnen spraken af, ik lag met pijn op de bank. Ik denk dat ik daardoor vroeg volwassen geworden ben en bewuste keuzes ben gaan maken. De tumoren kunnen terugkomen en kwaadaardig worden. Op mijn twintigste heb ik een ivf-behandeling gedaan en zijn er eitjes ingevroren.

„In Oeganda heb ik malaria gehad, wat laat werd onderkend. Uiteindelijk ben ik met spoed naar een ziekenhuis in Kampala gevlogen. Op dat moment besef je wel dat familie en vrienden heel ver weg zijn. Maar dat is het leven dat ik nu kies. Het is niet voor altijd. Ik heb ook een huis in het Laakkwartier in Den Haag. Mijn vriend is Duits, ik ken hem van mijn studie. Wij vinden het belangrijk om te kunnen doen waarvan we dromen, waar we in geloven. ‘Thuis’ is als we bij elkaar zijn, zeggen we altijd. Waar dat ook is.”

Aanmeldingen: [email protected]

Dichter Ellen Deckwitz reist met haar moeder naar Italië om de Premio Ciampi-poëzieprijs op te halen: ‘Dus dit is je muze’, zegt de uitgever

admin
November 27, 2024
0

Zondag 17 novemberConfetti

Wanneer ik mijn telefoon aanzet, blijk ik vierentwintig appjes van mijn moeder te hebben, allemaal verzonden tussen kwart over vijf en half zes ’s ochtends. Of we toch geen eerdere trein moeten nemen. Of ze niet beter én haar paspoort én haar ID-kaart meebrengt, want je kan er altijd eentje kwijtraken.

En of ik al een tijdsschema heb gemaakt voor de terugreis.

Over drie dagen zullen we afreizen naar de Italiaanse stad Livorno, waar ik de prestigieuze Ciampi-prijs in ontvangst mag nemen voor de Italiaanse vertaling van mijn poëziebundel Hogere Natuurkunde. Toen ik mijn moeder vroeg of ze mee wilde, spoot de confetti nog net niet uit mijn mobiel.

„Weet je het zeker?”, vroeg ze, stotterend van vreugde.

Ik wist het zeker, natuurlijk moest ze mee. De bundel gaat immers over haar.

Maandag 18 november Extra koffer

Vanochtend vertaal ik voor het Winternachten Festival een gedicht van de Amerikaans-Palestijnse dichter George Abraham, over hoe oorlog zijn weerslag heeft op het lichaam. Tegen het einde is er een regel waar ik mijn hoofd over breek. Abraham schrijft dat hij wil scheuren door „this country’s arms”, waarbij ‘arms’ zowel op ledematen als wapens kan slaan. Ik pak mijn telefoon om hem te appen en zie dat mijn moeder twee voicemails heeft achtergelaten. Of ik mijn gele boekje niet vergeet mee te nemen naar Italië, en of ze nog een extra koffer moet meebrengen, we blijven immers twee dagen weg.

Dinsdag 19 novemberBlixa Bargeld

Ik bel met mijn Italiaanse uitgever over de prijsuitreiking. De Ciampi is een prijs met meerdere categorieën, waaronder visuele kunst en muziek. De 21ste november is er een groot gala waar alle winnaars zullen optreden, waaronder de Amerikaanse muzikant Micah P. Hinson en de Duitse zanger en performancekunstenaar Blixa Bargeld. We hangen op en meteen belt mijn moeder, of we morgen toch een paar treinen eerder kunnen nemen, je weet het immers nooit met de spoorwegen.

Woensdag 20 novemberStortregen

We arriveren twee uur te vroeg in Livorno. De man die ons op zou halen neemt zijn telefoon niet op, maar mijn moeder straalt, want we hebben het gehaald.

Het begint te stortregenen.

**Ellen en haar moeder met de dichter Vincenzo Frungillo** tijdens de lunch.

Donderdag 21 novemberDiner

Vandaag is de prijsuitreiking. Ik maak kennis met Pierluigi Lanfranchi, de Italiaanse dichter die samen met Emilie van Opstall mijn bundel vertaalde. Hij overhandigt me het eerste exemplaar van de Valigie Rosse-editie, de uitgave die ter gelegenheid van deze prijs is gemaakt.

„Dus dit is je muze”, zegt de uitgever terwijl hij naar mijn moeder knikt, die zo breed grijnst alsof ze vannacht met een kleerhanger in haar mond heeft geslapen. We gaan naar het restaurant waar er voor de winnaars en hun gasten een lopend buffet is. Het is er druk, de schalen raken sneller leeg dan ze worden bijgevuld maar mijn moeder slalomt vrolijk tussen de rijen door en heeft in een mum van tijd een bord vol eten.

Aan tafel gaat het gesprek vooral over de politieke ontwikkelingen in Europa. De opkomst van rechts en reactionaire bewegingen, hoe de regering van Meloni de pers tegenwerkt. Volgens mijn disgenoten steunt de Italiaanse regering Netanyahu. Het meisje naast me fluistert dat het woord genocide taboe is in het publieke debat. Ze volgt de gebeurtenissen in Gaza per TikTok, en ik toon haar de Instagrampagina van een vriend die de strijd in Oekraïne in beeld brengt. Even voel ik me moedeloos. Hoeveel je ook probeert mee te krijgen van een oorlog, het is uiteindelijk slechts een fractie van alle verwoestingen. Dat komt niet alleen doordat je niet overal met een camera bij kan zijn, maar ook omdat een oorlog na haar einde voortbestaat in de overlevenden en in hun nazaten. Elke raket die vandaag wordt afgeschoten vernietigt niet alleen gebouwen en lichamen, maar ook de levens van mensen die nog geboren moeten worden.

De bundel waar ik de Ciampi voor kreeg toegekend, gaat daarover. Mijn grootouders overleefden de Tweede Wereldoorlog, maar ze waren voorgoed vervormd. De ontberingen, de martelingen en de verkrachtingen maakten van hen mensen die constant waaks waren. Ze hadden altijd een koffer klaarstaan om te kunnen vluchten, potten geld en voedsel op, planden alles altijd tot in detail vooruit om zo min mogelijk aan de genade van het toeval overgeleverd te zijn. Mijn moeder groeide op met mensen die van een onverwachts geluid zo konden schrikken dat ze het hele huis bij elkaar gilden. En dat vervolgens weer op haar afreageerden.

Ik kijk even naar haar. Ze is in een geanimeerd gesprek verwikkeld met dichter Vincenzo Frungillo.

„I paint my hair myself”, zegt ze stralend terwijl ze naar haar blonde lokken wijst, „Only twee euro at the Aldi!”

<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="icon" data-description="Ellen Deckwitz bekijkt de bundel Fisica avanzata, de Italiaanse vertaling van haar poëziebundel Hogere Natuurkunde.

Foto Laura Lezza

” data-figure-id=”1″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Ellen Deckwitz bekijkt de bundel Fisica avanzata, de Italiaanse vertaling van haar poëziebundel Hogere Natuurkunde.

Foto Laura Lezza

” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/dichter-ellen-deckwitz-reist-met-haar-moeder-naar-italie-om-de-premio-ciampi-poezieprijs-op-te-halen-dus-dit-is-je-muze-zegt-de-uitgever-2.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/11/27133551/data124927373-a14f8c.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/dichter-ellen-deckwitz-reist-met-haar-moeder-naar-italie-om-de-premio-ciampi-poezieprijs-op-te-halen-dus-dit-is-je-muze-zegt-de-uitgever-15.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/dichter-ellen-deckwitz-reist-met-haar-moeder-naar-italie-om-de-premio-ciampi-poezieprijs-op-te-halen-dus-dit-is-je-muze-zegt-de-uitgever-13.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/dichter-ellen-deckwitz-reist-met-haar-moeder-naar-italie-om-de-premio-ciampi-poezieprijs-op-te-halen-dus-dit-is-je-muze-zegt-de-uitgever-14.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/dichter-ellen-deckwitz-reist-met-haar-moeder-naar-italie-om-de-premio-ciampi-poezieprijs-op-te-halen-dus-dit-is-je-muze-zegt-de-uitgever-15.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/dichter-ellen-deckwitz-reist-met-haar-moeder-naar-italie-om-de-premio-ciampi-poezieprijs-op-te-halen-dus-dit-is-je-muze-zegt-de-uitgever-16.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/aY7enzbdou5DB-jY8D2qYHNMUc8=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/11/27133551/data124927373-a14f8c.jpg 1920w”>

Foto’s: Foto Laura Lezza

Vrijdag 22 november ‘Onbegraven verdriet’

We ontbijten om half zes ’s ochtends, mijn moeder glundert na van de mooie avond en stopt nog snel een gekookt ei in haar handtasje.

Ondertussen check ik mijn mail. Ik heb bericht terug van George, hij vindt het goed als ik ‘arms’ vertaal met ‘armen’ in plaats van met ‘wapens’. Ik laat mijn ogen nog een laatste keer gaan over zijn gedicht. Ergens schrijft hij over het „onbegraven verdriet” van zijn vader, wat me enorm raakt. Er is leed dat zich niet laat bedekken, dat nooit tot ontbinding zal overgaan. Trauma is een conserveermiddel, een vorm van sterk water. De kleur verdwijnt, de feiten blijven, evenals de gedragingen die erdoor ontstaan.

Zaterdag 23 novemberDe diepte

We zijn veilig aangekomen op Centraal Station Amsterdam. Mijn moeder checkt de NS-reisplanner, er is vertraging maar we zijn zo vroeg dat ze waarschijnlijk toch nog anderhalf uur eerder dan gepland thuis is.

Ze kust me haastig en snelwandelt richting haar perron. Vlak voor ze op de roltrap stapt, draait ze zich nog een keer om.

„Het was leuk!”, roept ze.

„Ja!”, roep ik terug.

„We hebben alles gered!”, juicht ze.

Ze zwaait nog een keer en verdwijnt dan omlaag, de diepte in.

Tv-recensie | Waar ligt een kind nou wakker van? Van het Sinterklaasjournaal of van de reactie van de premier?

admin
November 27, 2024
0

Het scheen een regelrechte horrorshow te zijn geweest. Nachtmerriemateriaal van het ergste soort. Daarom hield ik de afstandsbediening bij de hand, voor als het écht uit de klauwen zou lopen. Ik had het programma al een paar dagen niet gekeken – omdat er nou eenmaal andere dingen op de planning stonden, en ook omdat ik zo’n twintig jaar ouder ben dan de beoogde doelgroep. Maar gedurende die paar dagen waren me zo veel alarmerende berichten ter ore gekomen dat ik me onderhand afvroeg of we misschien op het eind van het programma afstevenden: of seizoen 24 het allerlaatste seizoen ooit zou zijn. Want de makers, zo ging het verhaal, hadden het ondenkbare gedaan.

Ze hadden de gezondheid van Sinterklaas in twijfel getrokken.

Alleen al het opschrijven van die zin voelt als een ernstige zonde, dus je snapt dat ik er niet happig op was de gemiste afleveringen terug te kijken. Zo wordt het wel heel verleidelijk om je te voegen bij de groeiende groep nieuwsmijders. Maar de aflevering van maandagavond had de gemoederen dermate hoog doen oplopen dat je er echt niet omheen kon. Metro schreef over kinderen die huilend naar bed gingen. De Telegraaf sprak van een „horrorscène”. Helaas – negeren leek geen optie meer. Daarom raapte ik dinsdagavond alle moed bij elkaar en keek ik het Sinterklaasjournaal (NTR) terug.

Inderdaad is de goede Sint dit jaar opvallend bedlegerig en toont iedereen in zijn omgeving zich bezorgd over zijn gezondheid. Van de Pieten moet hij veel uitrusten en op zijn staf leunen als hij zich toch genoodzaakt ziet een paar stappen te verzetten, maar daar is de goedheiligman natuurlijk te eigenwijs voor – met als gevolg dat hij op een goed moment met een ambulance wordt afgevoerd naar het ziekenhuis. In de uitzending van maandag werden twee Pieten gevolgd die Sinterklaas daar kwamen opzoeken. Ze hadden zicht op zijn behandelkamer door een kier in de gordijnen, en hoorden hem aan de dokter vragen wat ze nu precies ging doen. „Even doorbijten Sinterklaas”, antwoordde de dokter: „het moet er écht af.” Daarna bewoog ze zich naar zijn been en klonk het lawaai van een gipszaag. En het gegil van twee geschokte Pieten, die pas een dag later zouden ontdekken dat Sinterklaas al die tijd met een gipsverband om zijn been had gelopen. Niet zijn been, maar dat verband was eraf gezaagd.

Dat dat een spannend tafereel was kon ik me als voormalig bang kind wel voorstellen. ‘Horror’ leek me echter wat overtrokken. Bovendien klonk er al lang vóór deze scène geklaag: het echte probleem dat sommige ouders met dit seizoen hebben, lijkt eerder dat kinderen worden geconfronteerd met het idee dat een geliefd personage oud en ziek kan worden. Sinterklaas in een ziekenhuis? Gadver, veel te ongezellig.

Kindervragenuur

Maar kinderen kunnen best wat ongezelligheid aan. Je ziet het terug in een format als De mensenbieb (HUMAN), dat onlangs nog werd genomineerd voor een Emmy. In dat programma stellen kinderen vragen aan (bekende) volwassenen over een zelfgekozen onderwerp: van seksuele geaardheid tot rouw. Soms simpelweg uit nieuwsgierigheid, soms omdat ze zelf met zo’n thema worstelen en behoefte hebben aan tips, herkenning of troost. Ze willen er júíst over praten.

Ook tijdens het jaarlijkse Kindervragenuur in de Tweede Kamer droegen kinderen maandag zelf zware thema’s aan. Ze wilden weten hoe de regering hun toekomst veilig zou stellen: wat werd er gedaan tegen klimaatverandering? En tegen oorlogen? En konden ze later nog wel een eigen huis krijgen?

Merkwaardig genoeg legde premier Schoof in zijn warrige antwoord ook uitgebreid uit wat de kinderen zélf konden doen voor een fijne toekomst. Zo moesten ze vooral naar school gaan. En lekker gezond blijven. Van zo’n respons zou ik langer wakker liggen dan van het Sinterklaasjournaal.

Wat vindt NRC | Slachtoffers van verkrachting hoeven zich niet te schamen

admin
November 27, 2024
0

Het slachtoffer van verkrachting kreeg de afgelopen maanden niet alleen een gezicht, maar zei ook luid en duidelijk dat ze wilde dat „de schaamte van kamp wisselt”. Niet zij, Gisèle Pelicot, hoeft zich immers te verbergen. Degenen die zich moeten schamen, zijn volgens haar degenen die ervan worden verdacht dat ze haar, terwijl ze gedrogeerd en dus buiten bewustzijn was, verkrachtten. Onder wie haar ex-man Dominique, die schuld bekent en tegen wie eerder deze week twintig jaar celstraf is geëist.

Met haar optreden, in de volle openbaarheid, en vooral haar weigering het slachtofferschap op zich te nemen, heeft Pelicot het denken over seksueel geweld, over verkrachting binnen een relatie, en over consent – wederzijdse instemming bij seks – een enorme dienst bewezen. Ongeacht wat de Franse rechter zal oordelen, en niet alleen in Frankrijk, waar duizenden vrouwen de afgelopen maanden de straat op gingen om Pelicot te steunen.

Het zou daarom jammer zijn als na deze geruchtmakende rechtszaak alleen overblijft dat deze zo geruchtmakend is vanwege het grote aantal verdachten, het door Pelicots ex-man gefilmde bewijs van de vijftig mannen die op zijn uitnodiging zijn vrouw verkrachtten, en de wereldwijde aandacht.

Related Posts